Surinaamse verkiezingen worden referendum over Bouterse
PARAMARIBO - Op 25 mei gaan de Surinamers naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Het buitenland vreest vooral een mogelijke winst voor oud-legerleider Desi Bouterse, die het goed doet in de peilingen en die vooral bij het arme volksdeel populair is.
De komende verkiezingen in Suriname gelden nu al als de spannendste ooit. Ze worden gezien als een referendum vóór of tégen de voormalige dictator Desi Bouterse. John Krisnadath van onderzoeksbureau IDOS: ,,Surinamers stemmen gewoonlijk niet op een leider of partij vanwege de aansprekende ideeën, maar om de zittende regering weg te werken. Die traditie speelt ditmaal niet.''
Hoewel in de peilingen de combinatie Nieuw Front, die de huidige regeringscoalitie vormt, kans maakt op ongeveer 25 van de 51 zetels in het parlement, is dat niet genoeg om de president te kunnen kiezen. Daarvoor is een tweederde meerderheid, oftewel 34 zetels nodig. Daarnaast geldt dat de uitkomst nog absoluut niet te voorspellen is; het aantal 'zwevende kiezers' is namelijk erg groot. Krisnadath: ,,Veel mensen weten echt nog niet op wie ze gaan stemmen. Ze beslissen dat waarschijnlijk pas op de dag zelf.''
De drie belangrijkste kandidaten Venetiaan, Wijdenbosch en Bouterse hebben al aangegeven niet met elkaar te willen samenwerken. Komen de partijen er niet uit, dan wordt de verkiezing van de president overgelaten aan de Verenigde Volksvergadering, een orgaan dat bestaat uit alle 51 parlementsleden en de ruim 800 lokale- en districtsraden.
Hoe staat Suriname er na vijf jaar president Venetiaan eigenlijk voor? Hoewel nog altijd 60 procent van de Surinamers beneden de armoedegrens leeft en er zelfs in Paramaribo nog wijken zijn waar mensen niet kunnen beschikken over elektriciteit en water, hebben de afgelopen vijf jaar geen sociale onrust te zien gegeven. Grote demonstraties en stakingen, zoals ten tijde van ex-president Wijdenbosch, bleven uit. Zelfs de koers van de Surinaamse dollar bleef sinds het aantreden van Venetiaan stabiel.
Hippe schoenen
De banden met Nederland werden weer aangehaald, het resterende geld uit Den Haag werd grotendeels geïnvesteerd in sectoren als gezondheidszorg en onderwijs en de nieuwe zakelijke relatie tussen beide landen begint vorm te krijgen. Ook het toerisme groeit sterk en niet alleen vanwege de Surinamers uit Nederland die familieleden opzoeken. Steeds meer blanke Nederlanders, Belgen en Amerikanen ontdekken het land. Een nieuw fenomeen vormen ook de honderden Nederlandse stagiairs die praktijkervaring in Suriname komen opdoen.
Gevolg van alle bedrijvigheid is dat ook de horeca bloeit als nooit tevoren. In de grootste winkelstraat van Paramaribo puilen de winkels uit van kleding volgens de laatste Europese mode en van hippe schoenen uit Brazilië. Krishnadath: ,,Suriname is opengegaan, dat is duidelijk te merken. Maar als je kritisch kijkt, wordt er nog steeds te weinig geproduceerd en blijven grote, eigen investeringen uit. Bovendien is nog altijd 40 procent van de beroepsbevolking in dienst van de overheid en moet er hoognodig gesaneerd worden.''
Economen waarschuwen voor een schijnwelvaart, want het is toch vooral vanwege de miljoenen 'witwasgeld' dat het land floreert. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst driekwart van de bevolking profiteert van de drugseconomie. De Surinaamse drugsbaronnen zijn snelle zakenlieden die hun geld in het land investeren door grote badplaatsen op te zetten en shoppingmalls en internetcafe's te openen.
Het verschil tussen arm en rijk is ondanks deze ontwikkelingen de afgelopen vijf jaar niet kleiner, maar juist groter geworden. Middenin de middenstandswijk Uitvlugt wonen nog altijd enkele honderden mensen die geen elektriciteit en water hebben. Ze koken op hout en zodra het regent worden de emmers buiten gezet om water te vangen.
Het gros van de mensen hier stemt op de Nationaal Democratische Partij (NDP) van Desi Bouterse. Udia Jeroe heeft haar kleine stenen huisje vol paarse vlaggen staan. ,,Het Nieuw Front denkt niet aan ons. We vragen al jaren om water en elektriciteit, maar we krijgen het niet. Onze kinderen kunnen geen huiswerk maken 's avonds. En als het niet regent, moeten we voor veel geld drinkwater kopen. Het is geen leven voor ons.''
Jeroe gelooft dat Bouterse verandering zal brengen. ,,Hij denkt tenminste aan de arme mensen, hij houdt van ons.''
Terwijl Bouterse vooral in de volksbuurten populair is, is de huidige Nieuw-Frontregering van president Venetiaan de favoriet van veel kleine ondernemers. Gestimuleerd door het huidige economische klimaat en de stabiele koers van de nationale munt hebben veel mensen leningen afgesloten; zij zien daarom niet graag grote politieke verschuivingen.
Ronald Wong, grafisch ontwerper van billboards en logo's, begon twee jaar geleden voor zichzelf. ,,Ik kon een lening krijgen tegen een redelijke rente. Ik gokte op de grotere bedrijven die wel wat vernieuwing aandurfden. Ik draai goed. Ik zou niet graag zien dat we Bouterse als president krijgen, want dan raken we geïsoleerd. Er waait nu een nieuwe wind en ik hoop dat dat zo blijft.''
Verkiezingskoorts
Toch is er binnen het Nieuw Front sprake van nogal wat onderlinge strijd. De regeringscombinatie bestaat uit vier partijen: de NPS van President Venetiaan, de Surinaamse Partij van de Arbeid, de hindoestaanse partij VHP, en het Javaanse Pertjaja Luhur. Volgens insiders zouden vooral de laatstgenoemde twee niet langer genoegen willen nemen met een creoolse president; zij zouden nu wel eens een hindoestaan naar voren willen schuiven. Om deze reden heeft het Nieuw Front als enige partij nog geen presidentskandidaat bekendgemaakt.
Ook buiten Paramaribo groeit de laatste weken de verkiezingskoorts. Coronie, twee uur rijden ten westen van Paramaribo, is van oudsher het district waar de kleine, linkse arbeiderspartij Palu (Progressieve Landbouwunie) sterk is. Marcia Leter heeft haar huis rood geverfd met daarin de blauwe ster van Palu. De partij werd ooit opgericht door Surinaamse studenten van de Landbouwuniversiteit in Wageningen. ,,Hier liggen de wortels van Palu. Veel mensen voelen zich hier nog aangetrokken tot het socialisme, maar we hebben er geen probleem mee dat onze buren misschien van de NPS of de NDP zijn. Coronianen zijn makkelijke mensen, én harde werkers.''
In Totness, een voormalige Schotse plantage, werden de bewoners afgelopen week overspoeld door verkiezingskaravanen van de verschillende partijen. Met cadeautjes en beloftes werden de bewoners gepaaid. Leter: ,,Maar we laten ons hier niet meer zo snel inpakken. We trappen er niet meer in. Want nu komen ze hier snel een weg asfalteren, vlak vóór de verkiezingen; als het werk niet afgemaakt kan worden, zien we ze pas over vijf jaar weer terug.''
Beloftes inlossen
Het zijn de bekende propagandatactieken in Suriname. Beloftes die vijf jaar in de kast bleven liggen, worden nu in snel tempo ingelost. Bijvoorbeeld het onderzoek naar de geheime rekeningen van ex-president Wijdenbosch. Aan de vooravond van de verkiezingen van 2000 beloofde het Front alle corrupte overheidsdienaren, onder wie Wijdenbosch, op te sluiten als ze aan de macht kwamen.
Er verscheen een kritisch rapport over Wijdenbosch' uitgaven, maar vervolging bleef uit. Deze week gaf Nieuw-Frontparlementariër Arnold Kruisland de media nog inzage in de frauduleuze praktijken van de ex-president. Aan de vooravond van de verkiezingen beschouwen veel mensen dat als een propagandastunt.
In spotjes van het Nieuw Front wordt verwezen naar de moorden van 8 december 1982 en wordt het publiek door het tonen van bewerkte kogels herinnerd aan de dictatoriale periode van destijds. Ook de media worden bij de strijd betrokken. Journalisten worden met behulp van geld en stukken land al maanden aangezet tot het schrijven van positieve stukken.
Krisnadath: ,,Er staat zo veel op het spel, de spanning is te snijden. Iedereen is bang dat uiteindelijk de president gekozen wordt in de Verenigde Volksvergadering. Dat hebben we ook in 1996 meegemaakt. Toen had het Front nét niet de vereiste meerderheid en werd uiteindelijk in de volksvergadering Wijdenbosch gekozen. De grote angst is dat dat weer gaat gebeuren.'' ~ Nederlands dagblad
